Tác giả: Lê Khương Thùy

Nhà xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội, 2012, 254 tr.

Trong thập niên đầu của thế kỷ XXI, thế giới chứng kiến những thay đổi hết sức lớn lao và nhanh chóng trong môi trường quốc tế và khu vực. Những thay đổi đó đã và đang tác động rất mạnh đến chiến lược, chính sách và quan hệ của các nước trên thế giới, nhất là sự thay đổi trong cán cân quyền lực giữa các nước lớn, trong đó có Mỹ và Trung Quốc, hai nước lớn hiện có ảnh hưởng chi phối toàn diện đến tình hình an ninh, kinh tế, chính trị trên thế giới và ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương.

Quan hệ Mỹ - Trung Quốc là mối quan hệ ngày càng mang tính toàn cầu. Sự trỗi dậy toàn diện của Trung Quốc với ảnh hưởng ngày càng lớn đang là mối quan tâm chủ yếu của các nhà chiến lược Mỹ, cũng như ở khu vực. Vì họ cho rằng, trong các nước lớn ở khu vực này, Trung Quốc là nước duy nhất có khả năng cạnh tranh và gây ảnh hưởng đến các lợi ích của Mỹ. Các nhà lãnh đạo Mỹ đã nhiều lần tuyên bố “Mỹ là một cường quốc ở khu vực Châu Á – Thái Bình Dương với những lợi ích bao trùm khắp khu vực”. Chính vì thế, Mỹ không ngừng thực hiện những điều chỉnh chiến lược trong quan hệ  với Trung Quốc.

Sau vụ tấn công khủng bố ngày 11/9/2001, trong bối cảnh quốc tế mới, Mỹ đã thực hiện điều chỉnh chiến lược toàn cầu mới, trong đó chiến lược đối với Trung Quốc ngày càng trở thành một bộ phận cấu thành quan trọng. Câu hỏi đặt ra là sự điều chỉnh chiến lược đối với Trung Quốc của Mỹ có gì mới? Nó có tác động như thế nào đến Trung Quốc? Liệu Trung Quốc có chiến lược ứng phó ra sao? Những điều chỉnh này sẽ có những tác động như thế nào đến quan hệ Mỹ - Trung Quốc trong giai đoạn tiếp theo? Đây là những vấn đề đang được các nhà nghiên cứu quốc tế trong và ngoài khu vực quan tâm theo dõi chặt chẽ.

Đông Nam Á là nơi Mỹ và Trung Quốc có nhiều lợi ích cũng sẽ chịu ảnh hưởng không nhỏ từ quan hệ Mỹ - Trung. Trong bối cảnh Mỹ và Trung Quốc đều là những đối tác quan trọng của Việt Nam, việc nghiên cứu quan hệ Mỹ - Trung Quốc sẽ giúp cho Việt Nam có định hướng chính sách thích hợp, góp phần thúc đẩy quan hệ với cả Mỹ và Trung Quốc. Đó cũng là mục tiêu của cuốn sách “Quan hệ Mỹ - Trung Quốc thập niên đầu thế kỷ XXI” của tác giả Lê Khương Thùy. Nội dung của cuốn sách được tác giả chia thành 3 chương.

Trong chương 1 (Những nhân tố tác động đến sự điều chỉnh chiến lược toàn cầu của Mỹ đối với Trung Quốc và quan hệ Mỹ - Trung Quốc thập niên đầu thế kỷ XXI), tác giả tập trung phân tích bối cảnh quốc tế và khu vực xoay quanh vấn đề toàn cầu hóa và khu vực hóa kinh tế; xu thế chủ đạo hòa bình hợp tác phát triển và các nguy cơ xung đột tiềm ẩn. Bên cạnh đó, tác giả cũng nêu lên một số đặc điểm chủ yếu trong quan hệ giữa các nước lớn sau Chiến tranh Lạnh; vai trò của các nước lớn và tác động đến quan hệ Mỹ - Trung Quốc. Ngoài ra, tác giả đã đề cập đến sự trỗi dậy của Trung Quốc; một số vấn đề chính sách đối ngoại Mỹ tác động đến việc hoạch định chính sách Trung Quốc của Mỹ; điều chỉnh chiến lược toàn cầu/Châu Á – Thái Bình Dương của Mỹ đối với Trung Quốc thập niên đầu thế kỷ XXI; những vấn đề chi phối chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc.

Trong chương 2 (Chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc và thực trạng quan hệ Mỹ - Trung Quốc thập niên đầu thế kỷ XXI), tác giả đề cập đến mục tiêu chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc sau Chiến tranh Lạnh; chính sách Trung Quốc của chính quyền B. Clinton, G.W. Bush và chính sách của Trung Quốc đối với Mỹ. Bên cạnh đó, tác giả cũng phân tích khía cạnh chính trị, kinh tế, quân sự - an ninh của quan hệ Mỹ - Trung Quốc thập niên đầu thế kỷ XXI.

Chương 3 là phần đánh giá tác động và dự báo triển vọng quan hệ Mỹ - Trung Quốc thập niên đầu thế kỷ XXI. Trong phần này, tác giả nêu lên một số nhận xét về chính sách, quan hệ Mỹ - Trung và tác động của nó đối với thế giới, khu vực Đông Nam Á và Việt Nam. Đồng thời nêu lên nhận xét về sự điều chỉnh chính sách của Mỹ đối với Trung Quốc và quan hệ Mỹ - Trung thập niên đầu thế kỷ XXI cũng như tác động của chính sách Trung Quốc của Mỹ và quan hệ Mỹ - Trung đối với thế giới, khu vực Đông Nam Á và Việt Nam. Tác giả nêu triển vọng quan hệ Mỹ - Trung trong thập niên 2011-2020.

Với những nội dung nêu trên có thể thấy, cuốn sách đã tập trung phân tích khá sâu sắc và toàn diện những vấn đề xung quanh quan hệ Mỹ - Trung Quốc trong thập niên đầu thế kỷ XXI, cố gắng lý giải vì sao Mỹ lại có sự điều chỉnh chiến lược đối với Trung Quốc? các chính sách đó được thực thi như thế nào thông qua phân tích cụ thể thực trạng quan hệ Mỹ - Trung trên các mặt chính trị, kinh tế, quân sự, an ninh giai đoạn 2001-2010. Từ đó đánh giá những tác động của quan hệ này và dự báo xu hướng phát triển của nó trong giai đoạn tới.

Hà Hậu