Cục diện chính trị khu vực Đông Á những năm đầu thế kỷ XXI, nhất là sau “sự kiện ngày 11-9-2001” là vô cùng phức tạp, đặc biệt là vấn đề an ninh khu vực. Điểm chung của các nước Đông Á với cộng đồng quốc tế là vấn đề an ninh quốc gia cả theo nghĩa hẹp lẫn nghĩa rộng đã trở nên nóng bỏng. Tuy vậy, chính sự nóng lên của vấn đề an ninh quốc gia cũng đã trở thành nhân tố quan trọng thúc đẩy các nước chú trọng tìm giải pháp tăng cường hợp tác với nhau hơn trên nhiều bình diện chứ không chỉ trong lĩnh vực an ninh, bởi hoà bình, hợp tác và phát triển đã trở thành nhu cầu bức thiết của mọi quốc gia. Vì vậy, vị trí và vai trò của các cơ chế đa phương có sự tham gia của đông đảo các nước Đông Á như ASEAN, ARF, APEC quan trọng hơn bao giờ hết bởi hướng hoạt động của chúng là theo hướng hợp tác như vậy.