Trong hai thập niên kể từ khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, để nâng cao vai trò chính trị ở Đông Nam Á, Nhật Bản đã có nhiều nỗ lực đóng góp cho hòa bình và ổn định của khu vực. Điều này thể hiện qua các hoạt động cụ thể như tích cực tham gia giải quyết các vấn đề của khu vực bao gồm giải quyết vấn đề xung đột ở Campuchia, ngăn chặn nguy cơ xung đột Biển Đông, giúp các nước trong khu vực đối phó với khủng hoảng tài chính - tiền tệ cuối thập niên 1990; đóng góp cho sự hình thành và phát triển các thể chế đa phương ở khu vực như ARF, ASEAN+3, EAS và tham gia góp phần vào các hoạt động gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc ở Đông Nam Á. Những nỗ lực của Nhật Bản đã được các nước Đông Nam Á thừa nhận và đánh giá cao, nhờ đó từ chỗ chỉ có vai trò chính trị hết sức mờ nhạt, Nhật Bản đã vươn lên khẳng định mình, trở thành một chủ thể độc lập với tiếng nói ngày càng có trọng lượng trong các vấn đề của khu vực.