Giao lưu giữa hai nước Việt Nam – Nhật Bản vốn tồn tại từ lâu đời nhưng số lượng các nghiên cứu còn chưa nhiều do khó khăn về mặt tư liệu. Các nghiên cứu trước đây về quan hệ Việt Nam – Nhật Bản đã khai thác mảng thơ văn đi sứ của các sứ thần Việt Nam nhưng chỉ tập trung vào các tác phẩm thơ văn thù tạc, ít đề cập các nội dung khác. Trong bài viết này, thông qua các tác phẩm đi sứ của sứ giả Việt Nam sang Trung Quốc trong nửa cuối thế kỷ XIX, chúng tôi đã khảo sát nội dung và mục đích của các cuộc tiếp xúc giữa sứ giả Việt Nam với sứ giả, văn nhân Nhật Bản trong bối cảnh Đông Á đối diện với các thế lực phương Tây. Qua phân tích cụ thể năm cuộc tiếp xúc giữa sứ giả, văn sĩ hai nước, chúng tôi hi vọng bổ sung tư liệu cho các công trình đã công bố trước đó nhằm giúp độc giả hiểu hơn về sự giao lưu giữa hai nước Việt – Nhật trong quá khứ, đặc biệt trong bối cảnh Đông Á đầy biến động khi đó.