Từ những năm cuối 1980 đến nay, hiện tượng tôn giáo mới ở Việt Nam đã trở thành vấn đề nổi cộm. Việc nhìn nhận và thái độ ứng xử với chúng vẫn là chủ đề có nhiều ý kiến khác nhau, nhất là giữa các nhà nghiên cứu và những người làm công tác quản lí xã hội. Ở Nhật Bản, tôn giáo mới nở rộ ngay từ những năm 1950 và đến nay đã có phần chững lại. Tuy xuất hiện trong những thời điểm và hoàn cảnh không giống nhau, nhưng hiện tượng tôn giáo mới ở Nhật Bản và Việt Nam có những nét tương đồng đáng chú ý. Nhằm góp thêm cơ sở để lí giải hiện tượng tôn giáo mới ở Việt Nam hiện nay, bài viết phân tích, so sánh loại hình tín ngưỡng này ở Nhật Bản và Việt Nam trên một số phương diện: diện mạo, nguyên nhân nảy sinh, đặc điểm và những tác động xã hội.