Sự nhạy bén tiếp thu những tinh hoa của tri thức nhân loại trên nền tảng tư tưởng, tinh thần của người Nhật để phát triển đất nước đã làm nên giá trị đặc sắc của Nhật Bản. Vào thời cổ đại, khi nền văn minh Trung Quốc phát triển rực rỡ, Nhật Bản đã biết cử các sứ đoàn sang Trung Quốc học tập văn minh trên tinh thần “wakon kanzai” (tinh thần Nhật Bản + kỹ thuật Trung Hoa). Vào giữa thế kỷ XIX, khi nhận thức được sự tiến bộ vượt bậc của văn minh phương Tây thì Nhật Bản chủ trương học tập phương Tây trên tinh thần “wakon yosai” (tinh thần Nhật Bản + kỹ thuật phương Tây) để văn minh hoá đất nước. Vào thời hiện đại, khi Mỹ trở thành nước phát triển nhất về kinh tế và khoa học, Nhật Bản chủ trương học tập Mỹ trên tinh thần “wakon beizai” (tinh thần Nhật Bản + kỹ thuật Hoa Kỳ) để đưa Nhật Bản trở thành một trong những cường quốc phát triển nhất thế giới. Trong bài viết này, chúng tôi phân tích cụ thể tư tưởng từ “wakon kanzai”, “wakon yosai” đến “wakon beizai” để thấy được tính chủ động, thức thời của Nhật Bản trong việc tiếp nhận tri thức thế giới, làm nên giá trị đặc sắc của Nhật Bản.